چرا در پشت کانتینرها نوشته زرد رنگی تحت عنوان TIR درج شده و چرا اطراف کانتینر نیز با برچسب های قرمز یا آبی رنگ نیز پلمپ شده است؟ باید بگوییم که این فرایند بدین منظور صورت می گیرد تا محصولات داخل کانتینر به کلی پلمپ شده و بار در داخل کشورهایی که از آن عبور می کند، مجددا بررسی نشود. به فرایند پلمپ و عدم بازرسی کالاهای صادراتی در کشورهای حد فاصل بین مبدا و مقصد (عهدنامه کارنه تیر) گفته می شود که از سال 1978 در بیش از 75 کشور دنیا لازم الاجرا شد. حالا سوالی که برای بسیاری پیش می آید، این است که: کارنه تیر TIR چگونه شکل گرفته و به چه صورت عمل می کند؟ امروز قصد داریم این مبحث را به صورت کامل مورد بررسی قرار دهیم.
کارنه تیر TIR چگونه شکل گرفت؟
از آنجایی که در سال 1975 هنوز اتحادیه اروپا شکل نگرفته بود، بسیاری از کشورهای اروپایی به منظور اینکه بتوانند فرایند زنجیره تامین خود را سرعت ببخشند، به این فکر افتادند تا از سیستمی برای بهبود شرایط ارسال کانتینر استفاده کنند. فرانسه به عنوان اصلی ترین پایه گذار این فرایند مبنای کلی سیستم TIR را برای اولین بار در کنفرانسی که توسط کمیسیون اقتصادی سازمان ملل متحد (UNECE) برگزار شد، تشریح کرد. از آنجایی که این عهدنامه با مشکلات زیادی روبرو بود، تا سال 1978 به طول انجامید تا مورد تایید کشورهای مختلف قرار بگیرد.
در نهایت سال 1979 بیش از 30 کشور اروپایی و آمریکا تصمیم گرفتند وارد این معاهده شوند و لازم الاجرا بودن آن را به تمامی شرکت های بازرگانی اعلام کنند. امروزه نزدیک به 75 کشور دنیا این معاهده را قبول کرده و این فرصت را به شرکت های ارسال بار می دهند تا بدون بازرسی کانتینرهای مورد نظر از کشور مبداء به سمت مقصد تردد کنند. در اصل، کارنه تیر از لغت Transport International par la Rout در زبان فرانسه ایجاد شده و به معنی حمل و نقل جاده ای بین المللی می باشد.
مزایای سیستم کارنه تیر چیست؟
سیستم کارنه تیر برای بازرگانان، شرکت های تجاری و حتی دولت ها مزیت های متعددی دارد. فیلیپ کاتلر در جلد دوم کتاب اصول بازاریابی خود عنوان می کند که: با اجرای کارنه تیر فرایند سرعت زنجیره تامین در سراسر کشورهای عضو معاهده، تا 35 درصد افزایش داشته و شرکت های تجاری آورده مالی بهتری را تجربه می کنند. تسریع فرایند و آورده مالی، تنها مزیت بهره مندی از این سیستم نیست و تجربه نشان داده که بازرگانان می توانند منفعت های زیادی داشته باشند که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش الزامات معمول ترانزیت
- کاهش مدت زمان بازرسی فیزیکی و فرسودگی نیروی انسانی
- کاهش هزینه گمرکی و مالیات های اجباری
- کاهش خطر ارائه اطلاعات نادرست به اداره گمرک
- کاهش میزان انتظار در مرزها
- فراهم شدن امکان استفاده از اسناد کشور مبداء در کشورهای مختلف
- تشویق توسعه تجارت بین المللی در محیط امن و کنترل شده
- صرفه اقتصادی قابل توجه، با کاهش تاخیر در حمل و نقل
- تسهیل تجارت بین المللی
کشورهای عضو معاهده سند کارنه تیر
یکی از حسن های استفاده از معاهده کارنه تیر، بهره گیری از آن در کشورهای مختلف است. به عنوان مثال، بسیاری از کشورهای آسیای شرقی، آسیای میانه و خاورمیانه عضو این معاهده هستند که همین مسئله فرایند بازرگانی در سراسر دنیا را تسهیل می کند. علاوه بر این کشورها، کل اروپا و چند کشور آمریکای شمالی نیز کشورهای عضو معاهده هستند، که فرایند زنجیره تامین را فوق العاده ساده تر کرده است.
لیست کشورهای عضو معاهده سند کارنه تیر:
| افغانستان | بلغارستان | فرانسه | اسرائیل | لیتوانی |
| آلبانی | چین | گرجستان | ایتالیا | لوکزامبورگ |
| ارمنستان | کرواسی | آلمان | اردن | مالت |
| اتریش | قبرس | یونان | قزاقستان | مولداوی |
| آذربایجان | جمهوری چک | مجارستان | کویت | مغولستان |
| بلاروس | دانمارک | هندوستان | قرقیزستان | مونته نگرو |
| بلژیک | استونی | ایران (جمهوری اسلامی) | لتونی | مراکش |
| بوسنی و هرزگوین | فنلاند | ایرلند | لبنان | هلند |
| نروژ | پرتغال | اسلواکی | جمهوری عربی سوریه | اوکراین |
| عمان | رومانی | اسلوونی | تاجیکستان | امارات متحده عربی |
| مقدونیه شمالی | فدراسیون روسیه | اسپانیا | تونس | انگلستان |
| پاکستان | عربستان سعودی | سوئد | ترکیه | ازبکستان |
| لهستان | صربستان | سوئیس | ترکمنستان |
مشخصات سند کارنه تیر
از سال 1978 تا 2013 تمامی برگه های سند کارنه تیر که توسط گمرک کشورهای مختلف تنظیم می شدند، رنگ قهوه ای کم رنگ یا برنزی بودند. ولی پس از ملاحظات زیست محیطی صورت گرفته بر روی این اسناد تصمیم گرفته شد تا برگه ها به رنگ سفید تنظیم شده و یک کپی ساده نیز به کشورهایی که کانتینر از آن عبور می کند ارائه شود. از طرف دیگر، سند کارنه تیر – از آنجایی که در بحث تجارت بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد – باید به زبان انگلیسی و فرانسوی تهیه شود.
بر روی برگه های موجود: اطلاعات محصول، وزن، اندازه و کشورهایی که از آن عبور می کند، باید به صورت کامل نوشته شده باشد. به عنوان مثال، اگر محصول قرار است از ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان عبور کند، برای تمامی این کشورها یک نسخه آماده می شود که در آن ها اطلاعات کلی باید نوشته شوند. حداقل تعداد برگه های موجود در هر سند، 6 برگ بوده و حداکثر نیز 20 برگ می باشد. زمانی که اطلاعات کامل محصولات بر روی برگه ها نوشته شدند، تمامی بخش های کانتینر مهر و موم می شوند.
سپس یک مستطیل فلزی آبی یا قرمز رنگ بر روی درب کانتینر درج می شود که بیان کننده پلمپ شدن آن است. هنگامی که خودرو از کشورهای مختلف عبور می کند، مسئول گمرکی در لحظه ورود مدارک را همراه با پلمپ بررسی می کند و سپس اجازه تردد را برای کانتر و یا کانتینر ها صادر می کند.
باید در نظر داشته باشید در برخی از شرایط خاص مانند همه گیری ویروس کرونا، ترانزیت ها با وجود اینکه حق تردد بدون بازرسی را داشتند، ولی مسئولین گمرک کشورها به منظور رعایت اصول بهداشتی، اقدام به ضد عفونی کردن و حتی گاهی اوقات بازرسی محصولات می کردند. همین مسئله سبب میشد فرایند گمرکی برخی از آن ها زمان بر باشد. در اصل، سند کارنه تیر در برخی از موارد خاص و بر اساس الزامات کشورها ممکن است نادیده گرفته شود.
رویه کارنه تیر و قوانین مربوط به آن چیست؟
یکی از اصول اولیه سند کارنه تیر که باید به درستی اجرا شود، انجام تمامی موارد در داخل گمرک کشور مبداء است. مسئولین گمرک کشور مبداء، ابتدا تمامی محصولات را به درستی بررسی کرده و موارد خواسته شده را به صورت دقیق در برگه ها نوشته و سپس اقدام به پلمپ ترانزیت می کنند. علاوه بر این مورد که اصول کلی این سند است، شما باید برخی از موارد را نیز به عنوان قانون کلی این سند در نظر داشته باشید که تمامی این موارد را برای شما لیست کرده ایم:
- فرایند باز و بسته شدن پلمپ تنها در کشورهای مبداء و مقصد صورت می گیرد، و اگر در کشورهای میانی پلمپ باز شود فرایند پلمپ باید مجددا صورت گیرد.
- برای حمل و نقل TIR از طریق قلمرو اتحادیه اروپا، باید یک شماره EORI دریافت کنید.
- سند کارنه تیر فقط برای یک کانتینر و وسیله نقلیه آن معتبر است.
- کارت TIR فقط برای یک دوره مشخص (حداکثر یک ماه) معتبر است.
- کارنه TIR را با تاریخ اعتبار عقب افتاده به گمرک خروجی ارائه نکنید.
- در اختیار قرار دادن کارنه TIR به شخص ثالث ممنوع است.
- شما باید تمام کارنه های TIR استفاده شده و استفاده نشده را در اسرع وقت به گمرک مبدا ارائه کنید.
- حداقل به مدت پنج سال، تمام کارنه های TIR صادر شده برای شما و جزئیات تمام سفرهایی را که در آنها از TIR Carnet استفاده شده است، نگهداری کنید.
- در صورت تخریب یا آسیب دیدن کالا در مسیر، متصدی حمل و نقل این اتفاق را باید به نزدیکترین مقامات گمرکی گزارش دهد تا گزارش رسمی از حادثه ارائه شود.
- خودرویی با پلاک TIR الصاق شده، باید دارای الزامات فنی تایید شده توسط گواهی گمرک (معتبر برای دو سال) باشد.
- در طول حمل و نقل، عوارض و مالیات های احتمالی باید با ضمانت های بین المللی تضمین شود.
هزینه کارنه تیر
یکی از مواردی که در مورد کارنه تیر به عنوان متغیر به حساب می آید، هزینه آن است. هزینه اسناد کارنه تیر در هر کشور متفاوت بوده و شما پیش از اینکه اقدام به ارسال محصولات، باید این هزینه را بررسی کنید. نکته کلیدی در مورد هزینه کارنه تیر تعداد برگه های این سند است به عنوان مثال تفاوت های زیادی بین هزینه اسناد 6 برگ با 20 برگ وجود دارد. هزینه کارنه تیر در کشور چین در ازای اسناد 6 برگه 64 دلاری است، ولی در ازای اسناد 20 برگه به 89 دلار نیز میرسد. این در حالی است که هزینه کارنه تیر در کشورهای دیگر بسیار متفاوت است.
تفاوت کارنه تیر و CMR
در موارد زیادی بحث تفاوت بین کارنه تیر و CMR باعث ایجاد چالش برای بازرگانان می شود. کارنه تیر به دلیل اینکه بین دولت ها صورت گرفته، همیشه گمرک و بخش های دولتی را درگیر می کند. این در حالی است که دقیقا برعکس این موضوع در مورد CMR صادق بوده و این معاهده بر روی رابطه شرکت صادر کننده، وارد کننده و حامل متمرکز است. تحت تاثیر همین مسئله است که CMR تنها در سه نسخه چاپ می شود و به هر یک از طرفین یک نسخه داده می شود. ولی دقیقا برعکس، در TIR در ازای هر کشوری که شما باید از آن عبور کنید، یک نسخه منتشر می شود.
تفاوت کارنه تیر و کارنه دو پاساژ
تا اینجا متوجه شدیم که معاهده TIR برای تردد ترانزیت بین گمرک های مختلف (بدون بازرسی) است. در کنار این سند که برای محصول صادر می شود، شما باید سند دیگری داشته باشید که برای خود وسیله نقلیه است. این سند که از زبان فرانسه وارد زبان فارسی شده، به اسم کارنه دو پاساژ است که با استناد به آن می توانید وسیله حمل و نقل را از کشوری به کشورهای دیگر منتقل کنید. در اصل، سند کارنه دو پاساژ برای وسیله نقلیه بوده و دقیقا برعکس کارنه تیر برای محصول داخل کانتینر می باشد.
مقالات بیشتر در پامیکا:
